Adet görme, kadın bedeninin biyolojik işlevlerinden biridir ve üreme yeteneğini gösteren doğal bir döngüdür. Kadın doğum polikliniğine gelen her 100 hastadan 60’ında başvuru şikayeti adet düzensizliği ile ilgilidir.

Adet Kanaması Nedir?

Beyin ve yumurtalıklardan salgılanan hormonların etkisi her ay rahim içindeki dokunun zamanını doldurarak kanama ile rahimden vajinaya oradan da dışarıya atılması adet kanamasıdır. Adet kanaması halk arasında ay hali, periyod, regl, kirlenme gibi terimlerle ifade edilir. Bu döngü aylık olarak süregelir. İlk adet görme yaşı 9-16 yaşlar arasındadır. İlk adet görme yaşı  genetik, iklim, kilo ile ilişkilidir.

Normal Adet Düzeni Nasıl Olur?

Üreme yaşındaki bir kadında normal adet kanaması, 21 – 35 günde bir olup, 2 – 6 gün sürer, 30 – 60 ml kan kaybı ile sonuçlanan düzenli  kanamaları içine alır. 7 günden uzun süren 80 ml veya daha çok kan kaybı olan, 21 günden kısa veya 35 günden daha uzun aralıklarla olan kanamalar anormaldir ve adet düzensizliği olarak kayıt edilir. Adet kanamasının başladığı ilk günden, diğer adetin başladığı ilk gün arasındaki günler sayılmalıdır.

Adet Düzensizliği Nedir?

Normal döngünün dışında adet görülmesi adet düzensizliği olarak tanımlanır. Üreme yaşındaki bir kadında  adet kanamasının  21 günden sık, 35 günden geç olması ve /veya ,7 günden uzun  sürmesi, 80 ml (günde 5 den fazla peti dolu dolu kirletmesi) den fazla kan kaybı ile sonuçlanması   adet düzensizliğini gösterir.

Adet Döngüsü Nasıl Takip Edilir ve Düzensizlik Nasıl Tespit Edilir?

Adet düzenine  adet kanamasının başladığı günden diğer adet kanamasının başladığı güne kadar  sayılarak karar verilir. Her iki adet başlangıcı arasındaki süre 21 günden az, 35 günden fazla ise adetlarin düzensiz olduğuna karar verilir. Adet düzensizliği 1 yıllık süreçte 1-2 kez olmuşsa  normaldir. Adet düzensizliğinden söz edebilmek için bu düzensizliğin sürekli olması gerekir.

Adet kanama miktarını 20-40 ml olarak ölçmak mümkün değilidir. Günlük değiştirme ihtiyacı duyulan pet sayısına göre karar verilir. Günde 5 petten fazla kanamak, kanamanın çamaşırın dışına sızması tanımı adet kanamasının fazla olduğunu gösterir. Adet düzensizliğiniz olup olmadığını anlamak için her kanadığınız günü ve süresini en az 3 ay kayıt etmelisiniz. Yada bilgisayara,  telefonunuza indirdiğiniz  uygulamarı kullanabilirsiniz.

Adet Düzensizliği ve Gecikmesinin Yaygın Nedenleri Nelerdir?

Adetlerin düzensiz olması üreme sisteminde olan hastalıklarla ilgili olduğu gibi üreme sistemi dışında hormonları etkileyen sistemik hastalıklardan da kaynaklanabilir. Tanı ve tedavi için ayrıntılı hikaye ve muayene , gerekirse testler uygulanmalıdır. İlk adet gören genç kızlarda ilk 2 yıl adet gecikmelerinin normal olduğu bilinmelidir. Adetlerin düzensiz olmasına neden olabilen problemleri şu şekilde sıralayabiliriz.

  • Polikistik over sendromu (genellikle adet gecikmeleri ile birlikte olmakla beraber, bazı polikistik overli kadınlarda sık adet ve ara kanama görülebilir.
  • Troid hastalıkları
  • Rahim ağzında yada döl yatağında polipler
  • Myomlar
  • Yumurtalık kistleri
  • Rahim içi araçlar (spiraller)
  • Hormon içeren bazı doğum kontrol yöntemleri
  • Kanserler
  • Kan sulandırıcı ilaçlar
  • Hematolojik hastalıklar, böbrek yetmezliği, karaciğer yetmezliği gibi sistemik hastalıklar
  • Düşük, dış gebelik gibi gebeliğe ait kanamalar
  • Juvenil kanama denilen ilk adet yaşından itibaren yumurtlama düzensiz olduğundan dolayı görülen yoğun ve sık kanamalar
  • Menopoz öncesi dönem

Adet Düzensizliği Hangi Durumlarda Ciddi Bir Sorun Olabilir ve Doktora Başvurma Gerektirebilir?

Her adet düzensizliği ciddi sorunlara neden olabilir. Sık ve yoğun kanamalar kansızlığa neden olurken uzun süre pet kullanımı vajinal mantar gibi vajinal enfeksiyonlara zemin hazırlar. Yumurtlama düzensizliği varsa progesteronla karşılanmayan yüksek estrojen düzeyleri rahim duvarı kalınlaşmasına, rahim ve meme kanseri riskinde artışa neden olur. Adet düzenliğine neden olan faktör tespit edilerek tedavi planlanmalıdır.

Adet Düzensizliğinde Hangi Doktora Gitmeli?

Adetleriniz düzensiz ise ilk olarak kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmalısınız. Düzensizlik hormonal yada myom, kist gibi organik nedenlerden kaynaklanıyorsa kadın doğum uzamnı tanı koyarak tedavinizi planlar. Adet düzensizliği troid hastalığı yada sistemik diğer hastalıklardan kaynaklanıyorsa doktorunuz sizi  ilgili branşa yönlendirir.

Adet Düzensizliği Hangi Kadın Hastalıklarının Belirtisi Olabilir?

Adet düzensizliği 2 tür kadın hastalığı ile ilgili olabilir.

  • Hormonal nedenler: Yumurtlama problemleri ile ilgilir. Yumurtlama problemlerine en sık neden olan polikistik over sendromudur. Adet düzensizliği ergenlikte ve menopoz öncesi dönemde de yumurtlama düzensizliği nedeni ile sık görülür. Adet düzensizliği genç kadınlarda erken menopozun belirtisi olabilir. Adetlerin düzenli olması üreme sisteminin sağlıklı olduğunun bir göstergesidir.
  • Organik nedenler: Yumurtalık kistleri, myomlar, polipler, kanserler, düşük-dış gebelik gibi gebeliğe ait nedenler bu grupta yer alır.

Adet Düzensizliği Gebe Kalmayı Engeller mi?

Bir kadının  gebe kalabilmesi için sağlıklı yumurta üretmesi ve yumurtlaması gereklidir. Düzenli adet döngüsü her kadında olmasa da çoğu kadında yumurtlamanın  olduğunu göstermektedir. Bu nedenle adet düzensizliği gebe kalmayı engelleyebilir. Ancak adet kanamalarının  düzensiz olması  yumurtlamanın hiç olmadığını göstermez. Adet kanamalarınız düzensiz olsa da yumurtlamanız olabilir ve gebe kalabilirsiniz.

Adet Düzensizliği Tanısı  Nasıl Koyulur?

Adet düzensizliği bir hastalık adı değil bir hastalığın belirtisidir. Adet düzensizliği ile başvurduğunuzda muayene, ultrasonografi ve gerekir ise kan testleri ile bu şikayete neden olan hastalığın tanısı  konur.  Yani adet düzensizliğiniz varsa doktorunuz hikayenizi alır, ultrason eşliğinde muayenenizi yapar. Gerekli görürse kan testleri ister ve size polikistik over sendromu, myom, polip vs. gibi tanı koyar.

Adet Düzensizliğinde Hangi Testler Yapılır?

Adet düzensizliğinde test yapılmasına hastanın hikayesi ve muayene bulguları ile karar verilir. Adı geçen testlerin her adet düzensizliği olana yapılması şart değildir.

  • Tam kan sayımı, kanda ferritin düzeyi kansızlığı değerlendirmek için mutlaka yapılmalıdır. Kanda vitamin düzeylerini değerlendirmek gerekebilir.
  • Hormonal durum değerlendirilmek isteniyorsa üreme hormonları ve troid fonksiyon testleri
  • Kan, böbrek, karaciğer hastalıklarına ait testler
  • Gerekirse endometrial biopsi veya küretaj
  • Ultrasonografi ile yeterli değerlendirme yapılamıyorsa MR görüntüleme

Adet Düzensizliği Tedavisi

Anormal  kanamalar biz jinekologların  klinikte en sık karşılaştığımız problemlerden biridir. Düzensiz kanamalar çoğunlukla tekrarlayıcı karakter gösterir. Tedavi planı için adet düzensizliğinin nedeni hastanın hikaye, muayene ve laboratuar bulguları ile  bir bütün olarak değerlendirilmesi önemlidir. Tedavi tanıya yöneliktir. Adet düzensizliği polikistik over gibi yumurtalama problemleri ile ilgili ise hormonal tedavi, polip kaynaklı ise cerrahi olarak polip eksizyonu gibi nedene yönelik tedavi uygulanır.

Hormonal  Düzenleyiciler ve Doğum Kontrol Yöntemleri Adet Düzensizliğinin Tedavisinde Nasıl Kullanılır?

Adet düzensizliğinin nedeni polikistik over, menopoz öncesi dönem, erken menopoz  gibi yumurtlama düzensizliğine bağlı ise tedavide esas olan vücutta eksik olan progesteron hormonunun yerine konulmasıdır . Bu hormon her ay 10-12 gün  siklik olarak yada doğum kontrol hapları olarak kullanılır. Progesteron  hormonu içeren rahim içi sistem (hormonlu spiral) de tedavide etkilidir.

Hormon ilaçları tamamen muayene bulguları ve hastanın  beklentisine göre planlanır. Tüylenme, akne gibi ek şikayetler varsa, gebelikten korunma isteği varsa doğum kontrol hapları tercih edilir. Doğum kontrol hapları kullanmak istemeyen kadınlarda siklik olarak progesteron hormonu kullanılarak adetlerin düzenli olması sağlanır. Gebelik düşünmeyen, rahim duvarı kalınlaşması olan, sık endometrial polibi olan kadınlarda hormonlu spiral etkilidir.

Gebelik isteyen yumurtalama problema olan hastalarda yumurtlama destekleyici ilaçlar verilerek kısırlık tadavi yapılır.35 yaş üzeri adet düzensizliği olan, ultrasonografide rahim duvarında kalınlaşması olan kadınlarda mutlaka endometrial biopsi yapılarak kanser tanısı dışlanmış olmalıdır.

Adet Düzensizliğinin Tedavi Edilmesi Neden Önemlidir?

Adetleri düzensiz olan kadınlarda iki risk durumu mevcuttur. Yoğun kanamalar kansızlığa ve buna bağlı sorunlara neden olur. Bu nedenle adet düzenleyici tedavinin yanında varsa anemi (kansızlık) de tedavi edilmelidir. İkinci risk özellikle gecikerek adet gören, ilaç kullanmadan adet olamayan kadınlarda progesteronla karşılanmayan estrojenin yarattığı durumlardır. Yüksek estrojene maruz kalan meme ve rahim duvarı (endometrium) dokusunda kanser görülme riski artar. Hastaların tedavi planlanması, genital muayenelerinin yanında meme kanseri taramalarını da içermelidir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Beslenme Alışkanlıkları Adet Düzensizliğini Nasıl Etkiler?

Adet düzensizliği kadınları sadece bedensel olarak değil ruhsal olarak da etkiler. Ne zaman adet olacağının bilmemek, tatil programında kafa karışıklığı, yoğun kanamalarda kanmanın çamaşırın dışına çıkma kaygısı, anemiye bağlı halsizlik yorgunluk bitkinlik gibi durumlar kişide anksiyeteye hatta depresyona neden olabilir.

Hele de adet kanamalarının ağrılı olması, adet kanamasının sınava, çalışma hayatında önemli bir toplantıya, tatile denk gelmesi anksiyete ve kaygıyı daha da artırmaktadır. Yürüyüş yapmak, yoga gibi nefes ve gevşeme tekniklerini içeren fiziksel aktiviteler çok iyi hissettirir.

Uygun vücut ağırlığında olmak adetlerin düzenli olması için ön koşuldur. Sadece fazla kilo değil zayıf olmak da adet düzensizliğine neden olur. Aşırı şişman ya da aşırı zayıf olmaktan kaçınılmalıdır.  Adet düzensizliği olan kilo dışında bir neden bulunamayan kadınlar ideal kiloya geldiklerinde adetlerinin düzene girdiğini görürler. Ayrıca kilolu polikistik overi olan kadınlar kilo verdiklerinde düzenli adet görürler ve gebelik planlıyorlarsa gebe kalmaları kolaylaşır.

Yeterli bilimsel çalışmalar olmasa da zencefil, tarçın, ananas, elma ve elma sirkesi gibi gıdaların adet düzensizliğine iyi geldiği belirtilmektedir.

Egzersiz ve Fiziksel Aktivitenin Adet Düzenine Etkisi Nedir?

Fiziksel aktivite ideal kiloda olmayı sağlayarak adetlerin düzenli olmasına katkı sağlar. Ayrıca egzersiz yapmak adet düzensizliğine bağlı anksiyeteyi azaltır.

Bitkisel Takviyeler ve Doğal İlaçlar Adet Düzensizliği Tedavisinde Nasıl Kullanılır?

Soğan kürü, aslan pençesi, kekik bitkilerinin adetleri düzenlediği iddia edilse de bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Doğal bitkiler de olsa bu ürünlerin fazla kullanımı zaralı olabilir.

Polikistik over sendromunda inositol ve alfa lipoik asit desteklerinin faydalı olduğunu gösteren bilimsel çalışmalar vardır. Ancak bu takviyelerin dozu ve süresi ile ilgili net veriler yoktur.

Demir , D vitamini, B12 vitamin eksiklikleri varsa  ilaç yada takviye ile eksiklikler giderilmelidir.

Akupunktur ve Diğer Tamamlayıcı Terapiler Adet Düzensizliğine Yardımcı Olabilir mi?

Akupukturun beyinden ve yumurtalıktan salgılanan hormonlara etkili olduğunu,  hormonal adet düzensizliğinde  akupunkturun uygulanabileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur. Ancak adeti düzensiz olan bir kadının adet düzensizliği nedeniyle direkt akupunktur tedavisine başvurması doğru değildir. Öncelikle fizik muayene ve gerekli testlerin yapılmış olması gerekir.

Adet Düzensizliği ile Baş Etmek İçin Evde Neler Yapılabilir? Adet düzensizliğiniz olduğunu düşünüyorsanız

  • En az 3-6 ay adetinizin başladığı ve bittiği günleri kaydedin. Adet başlangıç günleri 21 günden kısa, 35 günden uzun ise, adet süresi 7 günden fazla 2 günden az ise, adet kanamanız yoğun ise adet düzensizliğiniz var demektir.
  • Adet düzensizliğinin neden olduğunu ancak muayene olarak öğrenebilirsiniz. Muayenede doktorunuz ultrason yapmak isteyecektir. Bakire iseniz su içerek idrarınız sıkışık olarak muayeneye gitmenizde fayda var.
  • Muayene ve gerekli tetkikler sonrası doktorunuz size bir tedavi planı yapar. İlaç reçete edildi ise ilaçları kullanım şekli ve süresi ile ilgili net olarak bilgi alın ki tedavi süreciniz aksamasın. Örneğin polikistik over sendromu nedeniyle adet düzensizliğiniz varsa ilaçları kullanırken düzenli adet görürsünüz, bırakınca adet düzensizliği tekrar başlayabilir. 35 yaş üzerinde olan kadınlarda yada muayene bulgularına göre kanser riskini değerlendirmek için doktorunuz biopsi almak isteyebilir, bunu önemsemelisiniz.
  • Arkadaş, eş dost tavsiyesi ile muayene olmadan ilaç kullanmayınız.
  • Adet düzensizliği, adet sancısı olan kadınların fiziksel aktivitelerini artırmaları, sağlıklı beslenmeleri ve ideal kiloda olmaları önemli. Gerekirse bir beslenme uzmanından destek alabilirsiniz.
  • Demir, B12, D vitamini eksikliğiniz varsa reçete edilen takviyeleri doktorunuzun önerdiği şekilde ve sürede kullanmalısınız. Beslenme rejiminde bunları içeren gıdaları tüketmelisiniz. Öğlen saatleri 10-15 dakika direkt güneşten D vitamini almanız önemlidir.
  • Adet düzenleyici olarak aktarlarda satılan bitkisel desteklerin oranı, miligramı belli olmadığından gereksiz yere bitkisel estrojen alma riskinden dolayı önermiyoruz.

Adet düzensizliğiniz varsa 03122877079 nolu telefonumuzdan arayarak yada whatsapptan yazarak randevu alabilir, Ankara Çukurambar’da olan muayenehanemde muayene olabilirsiniz.