Covid 19 pandemisi D vitamini kullanımını gündemde tutmakta. D vitamini eksikliği olan covid hastalarında, hastalığın daha kötü seyrettiğine dair yayınlanan çalışmalar özellikle gebelerin kafasını karıştırdı. D vitamini kullanmalı mıyım?tarzında soruları sıklıkla aldığım için yazı derlemek istedim.
D vitamini yağda çözünen bir vitamindir. Doğal kaynağı güneş ışınları olup, gıdalarda sadece yağlı balıklar, süt ve süt ürünleri (özellikle peynir tereyağı), yumurta sarısı, kakao, maydanozda mevcuttur. Kanda D vitamini seviyesi(25OHD vit) gebe olan ve olmayan kadınlarda aynıdır. 2011 de Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji Derneği gebe kadınların vitamin D seviyesinin taranmasını destekleyen yeterli kanıt olmadığını yayınlamıştır. Genel sağlığı korumak için kanda D vitamini seviyesinin 20 ng/ml den yüksek olması gerekmektedir. Bu değer gebeler içinde geçerlidir.
D vitamini eksikliği olan gebelerde erken doğum, düşük doğum ağırlığı, tekrarlayan gebelik kaybı, gebeliğe bağlı şeker hastalığı, gebelik toksemisi (hipertansiyon) bebekte raşitizm, astım, zeka geriliği risklerinin arttığı iddia edilse de bu durum kanıtlanmamıştır. 2015 yılında yapılan çalışmalarda D vitamini takviyesinin erken doğum, gebelik hipertansiyonu, düşük doğum ağırlığı, gebelik şekerinin önlemediği gösterilmiştir.
Gebelikte ve emzirmede günlük D vitamini ihtiyacı 400- 600 IU olarak belirlenmiştir. Bu ihtiyaç aldığınız güneş ışığı, besinler ve size reçete edilen vitaminlerdeki D vitamini ile giderilir. Ancak tedavi dozunda D vitamini takviyesi ancak kan seviyelerine göre planlanmalıdır. Sağlık Bakanlığı 12 haftadan sonra kan seviyesine bakmadan rutin günde 9 damla(1200 IU) D vitamini takviyesini gebelik boyunca ve doğum sonrası 6 ay önermektedir. Gebe D vitamini aldığında vitamin plasentadan bebeğe geçer. Gözlemsel çalışmaların sonucu D vitamini dozu, takviyeye başlama ve sonlandırma zamanı için görüş birliği yoktur.
Dvitamini yağda eriyen bir vitamin olduğu için uzun süre yüksek doz kullanımı hiperkalsemi (kanda yüksek kalsiyum) ve buna bağlı problemlere neden olabilir. İştahsızlık, bulantı, kusma, idrar çoğalması, susama hissi, sıklıkla ishal bazen kabızlık, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol, baş ağrısı gibi şikayetlere neden olabilir. Yüksek D vitamini vücudun bazı yerlerinde kalsiyum birikimine bağlı taş oluşumuna neden olabilir.
Yetersiz güneşe maruziyet, gıdalarla yetersiz alım, D vitamininin bağırsaktan emilimini bozan hastalıklar (çölyak, chron, kistik fibrozis, mide barsak ameliyatları, obezite cerrahisi), böbrek ve karaciğer hastalıkları ve bazı ilaçlar (kortizon, şişmanlıkta kullanılan orlistat, kolesterol düşüren ilaçlar) D vitamini eksikliğine neden olur.
D vitamini eksikliği kanda kalsiyum ve fosfor seviyesini düşürerek kemik kırılganlığında artışa neden olur. Günümüzde en çok D vitamini, eksikliği olan Covid 19 hastalarında ağır bulguların olması ile gündemdedir.
Gebelerde günlük Dvitamini ihtiyacını gidermek için 20-30 dakika güneşlenme (güneş kremi sürmek ve cam arkası güneşlenmek D vitamini alımını engeller), günlük peynir, süt tüketimi, haftada 2 kez balık tüketimi ve multivitaminlerde ki düşük D vitamini almak yeterlidir. Tedavi dozunda D vitamini ancak kan D vitamini seviyelerine bakarak planlanmalıdır. D vitamini eksikliği düşündüren hastalığı olmayan gebelere rutin D vitamini ölçümü önerilmemektedir. Ancak covid nedeni ile kaygı duyan gebelerde bakılmasında da bir sakınca yoktur.
D vitamini eksikliği endokrin ve metabolizma uzmanlarının alanını ilgilendirmektedir.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
