Gençlerde ve kadınlarda daha sık görülür. Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskini artırır. Virüs tüm dünyada bulunur. Coğrafi ve mevsimsel dağılım göstermez. Genital herpes, genital uçuk, genital aft olarak adlandırılır.
Hipokrat bu etkene, cilt lezyonlarının yavaş ilerleyen karekterini belirtmek için sinsice yaklaşmak anlamına gelen herpes adını vermiştir.
Genital Uçuk (Herpes simpleks) Genital Herpes Nedir?
Genital herpes, herpes simpleks tip 2 adı verilen bir virusun neden olduğu, cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Genital bölgede önce ağrılı, içi sıvı dolu kesecikler yani veziküller (uçuk) oluşur. Kaşıntı ile sıvı dolu kesecikler açılır ve ülsere lezyonlara dönüşür. İlk herpes enfeksiyonunda 3-4 haftada iyileşme gerçekleşir. Herpes virus vücutta saklanır, şikayetler ve lezyonlar nüksedebilir.
Genital Uçuk Sebepleri Nelerdir? Genital Herpes Nedenleri Nelerdir?
Herpes simpleks viral bir hastalıktır. Genital Herpes, genellikle herpes simpleks virusunun tip 2 si ile oluşur. Herpes simpleks tip 1 virusu genellikle ağız çevresindeki uçuklardan sorumlu olmakla beraber, nadir de olsa tip 1 virus genital ülserlere neden olabilir (özellikle oral seks sonrası).
Cinsel ilişki ile bulaşmaktadır. Virüs genellikle, fibroblast ve epitelyal hücrelerde enfeksiyonlara neden olurken, sinirlere yerleşerek latent yani sessiz enfeksiyonlara neden olur. Yani Herpes virusu açık bulduğu ağız ve genital bölge mukozasından girerek sinir hücrelerine yerleşir ve uzun süre kalır.
Genital Herpes Risk Faktörleri Nelerdir?
Genital herpes, genital herpesle enfekte olan kişi teması ile bulaşır. Bazı faktörler bulaşının enfeksiyon yapma riskini artırmaktadır.
- Cinsel yönden aktif olma
- Stres, heyecan, travma
- Yorgunluk, uykusuzluk, vücut direncini düşüren ateşli hastalıklar gibi durumlar
- AIDS, kanser, organ nakli gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar
- Doktorlar, hemşireler, diş hekimleri gibi sağlık çalışanı olmak. Ağız yada genital salgılar ile eldivensiz temas eden kişilerde parmaklarda enfeksiyon (herpetik dolama) olabilir
Herpes Virüsü Türleri Nelerdir?
Doğada 120 nin üzerinde herpes virüsü vardır.
İnsan herpes virüsleri
- Herpes simpleks virüs tip 1 ve 2 (HSV-1, HSV-2) ağız ve genital bölgede enfeksiyona neden olur
- Varicella zoster virüsü ilk enfeksiyon olarak suçiçeğine (varisella) ve tekrarladığında herpes zoster (zona) enfeksiyonundan sorumludur.
- Epstein Barr (EBV)
- Sitomegalovirüs (CMV)
- İnsan herpes virüs tip 6 ve 7 (HSV-6, HSV-7)
- İnsan herpes virüs tip 8 (HHV-8, Kaposi sarkomuyla ilişkili)
HSV Çeşitleri Nelerdir?
Herpes simpleks virüsü tip1 ve tip 2 olarak iki çeşittir. Klasik tabloda, lezyonlar kızarmış bir zeminde ağrılı, şeffaf bir vezikül (içi sıvı dolu kesecikler) şeklindedir. Gül yaprağında çiğ damlası gibi görünür. Daha sonra su dolu kesecikler açılır ve ülserlere dönüşür. Ülserler kabuklanarak iyileşir.
- HSV-1: Herpes labialis ağız uçuğu olarak bilinir. Virüsün yayılımı tükürük ile olur.
- HSV-2: Herpes genitalis cinsel yolla bulaşır. Kadın ve erkekte genital lezyonlara neden olur. Nadiren menenjite neden olabilir. Herpes ile enfekte gebenin doğum kanalından yenidoğanda enfeksiyona neden olabilir..
Genital Herpes Enfeksiyonu Nasıl Bulaşır?
Virüs, tükürük, vajinal salgılar ve lezyon sıvısı ile temas yoluyla bulaşır.
- Virüs, ağızdan ve cinsel yollarla bulaşır. Gözlerden ve derideki kesiklerden girebilir.
- HSV-1 genellikle ağızdan , HSV-2 ise genellikle cinsel yolla bulaşır, ancak bu bir kural değildir. Oral seks yada ten tene temasla bulaşma mümkündür.
Genital Herpes Belirtileri Nelerdir?
Hastaların pek çoğu hasta olduğunu fark etmeyebilir. Böcek ısırığı gibi yanma, sızlama gibi şikayetler kendiliğinden geçer ve kişi farkına bile varmaz. Ancak bu durumda bile bulaştırıcı özellik vardır. Genital herpesli kişilerin %64 ü hastalığın belirtilerini farketmez ama hastalığın taşıyıcısıdır. Hastalık belirtileri, virus vücuda girdikten 3-7 gün sonra başlar, iyileşme 3-4 hafta sürer.
- Genitel bölge ve anüs çevresinde kızarıklık, içi sıvı dolu kesecikler
- Ağrı, sızlama, kaşıntı
- Lenf bezlerinde şişme
- Halsizlik, grip benzeri şikayetler, kendini kötü hissetme
- Kesecikler patladıktan sonra aft benzeri ülsere lezyonlar
- İdrar yaparken yanma, idrar yapamama
- Ağrılı cinsel ilişki, cinsel ilişkiye girememe
- 1 hafta ila 1.5 ay süresince cilt bölgesinde hassasiyet
Kimi hastalarda nüks görülmese de kimi hastalarda bir yıl içinde 4-5 atak olabilir. İlk atak yoğun belirtiler gösterse de sonraki ataklarda şiddet azalır, hastalığın süresi kısalır.
Genital Herpes Bulaştıktan Kaç Gün Sonra Ortaya Çıkar?
Enfekte olunduğunda genellikle 2–12 günlük kuluçka süresi vardır. Belirtiler genellikle bulaştıktan 3-7 gün sonra ortaya çıkar. 1-3 haftada kendiliğinden geçebilir. Ancak ağır semptomlarda tedavi verilmelidir.
Genital Uçuktan Nasıl Korunabilirim?
- Herpes simpleksten korunmak için ne yazık ki aşı yoktur
- Cinsel partner sayısı fazla olmamalıdır
- Aktif genital lezyonları olan kişilerin, lezyon tamamen iyileşinceye kadar cinsel ilişkiden sakınması gereklidir. Kondom tam bir koruma sağlamaz
- Sağlık çalışanları herpetik dolamadan korunmak için eldiven giymelidir
Genital Uçuk Tanısı Nasıl Konulur?
Genital herpes yani genital uçuk erkeklerde penis üzerinde ve nadir olarak üretrada, kadınlarda vulva, vajina, serviks, perianal bölge ve üst bacağın iç kısmında ağrılı vezikül ve/veya ülserler olarak görülür. Genellikle tipik lezyonların muayenede gözlemlenmesi ile tanı konulur.
Genital Herpes Enfeksiyonu Nasıl ve Hangi Testlerle Teşhis Edilir?
Muayenede tipik lezyonların görünmesi genellikle tanı için yeterlidir. Laboratuvar yöntemi olarak lezyon tabanından alınan kazıntı örneğinin PAP yayması, biyopsi örneğinde giemsa boyama ile çok nükleuslu dev hücreler ve karakteristik sitopatik etkinin görülmesi yada doku örneği veya vezikül sıvısında viral DNA’nın PCR ile gösterilmesi ile teşhis edilir. Kanda antikor bakılarak da hastalığın geçirilmiş olduğu anlaşılabilir.
Primer Herpes Ne Demektir?
Herpes virüsü sinir hücresi içine yerleşip uzun süre sessiz kalabilen ve periyodik olarak aktif hale geçerek semptom ve lezyonlara neden olabilmektedir. İlk kez enfeksiyon olması primer herpes enfeksiyonu, sessiz kaldıktan sonra enfeksiyon olması rekürren yani tekrarlayan herpes enfeksiyonudur.
Enfeksiyonun ilk kez olup olmadığı hastanın hikayesi ile her zaman anlaşılamaz. Çünkü çoğu enfeksiyon bulaştığı zaman semptom vermez. Kanda HSV tip 2 antikorları ile primer enfeksiyon olup olmadığı anlaşılır.
Genital Herpes Enfeksiyonu Tekrar Eder mi?
Ne yazık ki tekrar edebilir. Genital herpes genital bölgede sinir hücre kümelerinde sessizce bekler. Travma, ultraviole maruziyeti, menstrüasyon, stres, doku hasarı, bağışıklık sistemini etkileyen durumlarda virüs sinir lifleri ile cilt ve mukozaya geri gelir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda semptomlar daha hafif ve daha kısa sürelidir.
Tekrarlayan enfeksiyonlarda ilk enfeksiyon gibi tedaviden sonra bir süre baskılayıcı tedavi planı yapılır. Baskılayıcı tedavide süre ve doz konusunda kesin bir bilgi yoktur.
Genital Herpes Aids Riskini Arttırır mı?
Sifiliz (frengi), genital herpes, HPV (genital siğiller) gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar cinsel bölgelerde yaralar ve doku bozulmalarına neden olduğu için AİDS yani HIV bulaşma riskini artırır.
Prezervatif , Genital Uçukların Yayılmasını Önlemeye Yardımcı olur mu?
Kondomların doğru kullanılması genital herpes riskini azaltabilir. Fakat kondom ile kaplanmayan alanlarda genital herpes görülebilir ve kondom etkili olamaz. Genital herpesi olan kişiler belirtileri olduğu dönemde cinsel ilişkiye girmekten kaçınmalıdır. Genital herpesli bir insanın belirtileri olmasa da hastalığı bulaştırabileceği unutulmamalıdır.
Genital Herpes Oral Seks ile Bulaşabilir mi?
Evet bulaşabilir. HPV gibi herpes enfeksiyonu da oral seksle bulaşabilir. Aktif lezyonlar varken oral, vajinal ilişkiden hatta ten tene temastan kaçınılmalıdır.
Genital Uçuğa Ne İyi Gelir?
Genital uçuk semptomlarını hafifletmenin en iyi yolu antiviral ajanları kullanmaktır. Ancak çok ağrılı lezyonlara ağrı kesici kremler sürülebilir. Tahrişi önlemek için geniş, pamuklu iç çamaşırı ve kıyafetler giyilmelidir.
Uygun ortamlarda çamaşır, kıyafet giymeden genital bölgenin havalanmasını sağlamak rahatlatır. Bölgeye havluya sarılmış buz uygulaması yapılabilir. İdrar yapmakta zorlanma oluyorsa üretraya (idrar deliği) ağrı kesici kremler sürülebilir.
Uçuk Virüsü Diğer Organlara Nasıl Etki Eder?
Herpes tip 2 genellikle cilt ve mukozayı tutan bir hastalıktır. Ancak virüsün sinir hücresine yerleşmesi, yıllarca sessiz kalması ve hiç belirti vermeden sinir sisteminde enfeksiyona neden olması mümkündür. Beyin dokusunda enfeksiyon (ensefalit) çok ciddi, ölümle sonuçlanabilennadir bir durumdur. Herpesli anneden bebeğe bulaşma durumunda bebekte ensefalit riski oldukça yüksektir.
Hamilelik ve Genital Herpes
Genital herpesin risk yarattığı grup gebelerdir. Kadınların % 2.1’i gebelik sırasında yeni herpes enfeksiyonu yaşarlar. Gebelikte plasentadan bebeğe geçme riski yok denecek kadar azdır. Gebelikte herpes enfeksiyonu gebeliğin sonlandırılmasını gerektirmez. Bebeğe bulaşma vajinal doğum sırasında gerçekleşir.
Gebeliğin son 3 ayında aktif genital herpes enfeksiyonu olan gebeler, doğum kanalından bebeğe bulaşma olmaması için sezaryenle doğurtulmalıdır. Aktif lezyon yoksa vajinal doğum yapabilirler. Bu nedenle tüm gebeler, genital bölgelerinde farklı bir durum hissettiklerinde doktorlarına söylemelidirler.
Genital herpes enfeksiyonu olan gebeler asiklovir, famsiklovir ve valasiklovir etken maddeli antiviral ilaçları güvenle kullanabilirler (gebelik kategorisi B). Bebeğe herpes tip 2 bulaşması, ciddi anlamda yenidoğanda nörolojik hasara neden olabilecek sonuçlar doğurabilir. Etkilenen bebeklerin çoğunluğu menenjit yada ensefalitten kaybedilir yada sekel kalır.
Vajinada Uçuk Bulunması Bebeği Etkiler mi?
Doğuma yakın zamanda vajinal bölgede uçuk varsa vajinal doğumda bebeğe bulaşma riski yüksektir. yeni doğan bir bebekte; yüz, vücut ve cinsel organlarda ülserler yani açık yaralar görülebilir. Bu bebeklerde ensefalit (beyin iltihabı), körlük ve hatta ölümle sonuçlanabilen oldukça ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle mevcut bir genital herpes teşhisi varlığı ya da gebelik sırasında hastalığa yakalanma durumu mutlaka takip eden doktorlara bildirilmelidir.
Genital Herpes Tedavisi Nasıldır?
Cinsel ilişkiyle bulaşan ve sık görülen genital herpes ve genital siğil (HPV enfeksiyonu) hastalar ve hekimler için sorun olma özelliği taşımaktadır. HPV nin bazı tiplerine karşı geliştirlen aşı olmasına rağmen, genital herpesin aşısı yoktur.Ancak her iki viral ajanın birlikte olma riski yüksek olduğundan dolayı gental herpesi olan kadınların HPV e karşı aşılanması önerilmektedir.
Genital herpesi tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur. Ancak antiviral ajanlar(asiklovir, valasiklovir, famsiklovir içeren ilaçlar) hastalığın şiddetini azaltır ve lezyonların iyileşmesini hızlandırır. Ağızdan alınan tabletler ve lezyona sürülen kremler mevcuttur. Tedaviye ilk 72 saat içinde başlamalıdır. Bu süre aşılmışsa da tedavi yeni lezyonu engellemek ve ağrıyı azaltmak için uygulanmalıdır.
Lezyonlarda iyileşme, tedaviye başlandıktan sonra 24-48 içinde başlar. Antiviral tedavi ayrıca bulaştırma anksiyetesini de azaltır. Sık atak geçiren hastalarda baskılayıcı tedavi planlanabilir. Günde 500 mg valasiklovir alan kadınlarda nüks etme riski yarı yarıya azaldığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.
En İyi Tedavi Yöntemi Hangisi?
Genital herpes için tam iyileşme sağlayan bir tedavi ne yazık ki yoktur. Ancak bazı ilaçlar (antiviral tedaviler) lezyonların önlenmesini veya daha çabuk iyileşmesini, atakların sayı ve şiddetini azaltmayı sağlayabilir ve partnerler arasında bulaşma riskini de azaltabilir. Bu nedenle en iyi tedavi yöntemi antiviral ajanlardır.
Genital Herpesim Var, Ne Yapmalıyım?
- Öncelikle doktorunuzun verdiği tedaviyi düzenli olarak uygulayınız
- Lezyonlara dokunduktan sonra mutlaka eliniz sabunla yıkayınız
- Ne yazık ki çoğu bulaşma belirtisiz dönemde olsa da belirtiler olduğu dönemde cinsel ilişkiden kaçınmalısınız
- Ağrıya bağlı yada uretra tutulumuna bağlı idar yapamama durumunda (6 saatten fazla) idrarının katater ile boşaltılmalıdır. Böyle durumda sağlık merkezine başvurmalısınız
- Genital herpes diğer cinsel yolla bulaşan hastalık riskini artırdığı için aşı ile korunabileceğiniz HPV aşısını yaptırmalısınız
- Gebelik durumunda doktorunuzu bilgilendirmelisiniz
Cinsel ilişkiyle bulaşan bir hastalığın olması, kadınların psikolojilerini bozmakta, cinsel yaşamlarını olumsuz etkilemekte, partnerleri ile ilgili problemler yaratmaktadır.Hekim olarak hastalarımıza ön yargısız yaklaşmak, korkutmadan tedaviyi planlamak, çiflerin ilişkisel boyutlarına yardımcı olmak, onları ömür boyu suçlu, kusurlu olma psikolojilerinden uzak tutmak temel hedefimiz olmalıdır.