Aile planlaması çiftlerin ve bireylerin, istedikleri zaman, istedikleri sayıda çocuk sahibi olmalarına, eşlerin istenmeyen gebeliklerden sakınmalarına yardım eden, yol gösteren uygulamalardır. Aile planlaması yöntemleri hormonal yöntemler (doğum control hapları ve iğneleri) rahim içi araçlar (spiraller), kondom, tüplerin cerrahi olarak bağlanmasıdır. Ertesi gün hapları aile planlaması yöntemleri içinde olmayıp acil korunma yöntemleri içinde yer alır. Genç çiftler arasında sıklıkla uygulanan ertesi gün hapları ile ilgili bilgileri ve sık sorulan soruları sizler için derledim.
Ertesi Gün Hapı Nedir?
Ertesi gün hapı, korunmasız bir cinsel ilişki sonrası istenmeyen bir gebeliği engellemek için ağızdan hap olarak alınan bir yöntemdir. Progesteron hormonu içerir.
Ertesi Gün Hapları Nasıl Koruma Sağlar?
- Yüksek progesteron hormonu içeriği nedeniyle yumurtlamayı engelleyerek gebelikten korur
- Döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesi sürecini durduramaz, oluşan gebeliğe bir etkisi gösterilmemiştir. Yapılan çalışmalarda içeriğine göre gebelikten koruyuculuğu %52-98 olarak gösterilmiştir.
Ertesi Gün Hapları Hangi Durumlarda Kullanılır?
Ertesi gün hapları sadece acil doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmalı, düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Çünkü ertesi gün hapları, düzenli olarak her gün alınan doğum kontrol haplarından daha az gebelikten korur.
Ertesi gün hapları aşağıdaki durumlarda kullanılmalıdır:
- Korunmasız bir cinsel ilişki kurulduysa
- Gebelik önleyici (doğum kontrol) hap zamanında alınmamışsa
- Kondom yırtıldıysa, sıyrıldıysa, vajinada kaldıysa veya uygunsuz bir şekilde kullanıldıysa
- Rahim içi aracın kayması, düşmesi durumunda
- Geri çekme yada takvim yöntemi uygulamalarında başarısızlık düşüncesi
- Tecavüz durumunda
Ertesi Gün Hapları Hangi Durumlarda Kullanılmaz?
Ertesi gün haplarının kullanılmaması gereken durumlar:
- Gebelik
- Geçmişte bir dış (ektopik) gebelik hikayesi (ertesi gün hapları kullanımı sonrası gebelik olduysa dış gebelik olma olasılığı artar)
- Yumurtalıktan rahme uzanan kanalda yani tüplerde enfeksiyon varlığı
- İlaçların emilimini bozan şiddetli bir sindirim sistemi hastalığı
- Kanın damar içinde pıhtılaşmasına (tromboz) neden olabilecek kişisel ya da ailesel bir hikaye
- Ciddi karaciğer fonksiyon bozukluğu, karaciğer hastalığı
Ertesi Günü Hapı İsimleri ve Etken Madddeleri Neler?
Piyasada 4 marka ertesi gün hapı vardır.
- No**evo 750 mcg levonorgestrel içeren 2 adet beyaz tablet birlikte kullanılır.
- Er*t**72 1,5 mg levonorgestrel içeren beyaz yuvarlak tabletlerdir. Tek tablet kullanılır.
- Po*tp*ll on* 1,5 mg levonorgestrel içeren beyaz yuvarlak tabletlerdir. Tek tablet kullanılır.
- Bu ilaçlarda olan levonorgestrel dozu aynı etken maddeli 1 adet doğum kontrol hapının içerdiği dozun 10 katıdır.
- Ell* 1 film kaplı tablet 30 mg ulipristal asetat içerir, altın rengindedir. Yumurtlama ile salgılanan progesteron hormonunun etkisini azaltarak etki gösterir. İlişkiden sonraki 5 gün(120 saat) içinde kullanılabilir ancak mümkün olan en kısa sürede kullanılmalıdır.
Levonorgestrel ve ulipristal asetat içeren ilaçlar kesinlikle birlikte kullanılmamalıdır. Birbirinin etkenliğini azaltır.
Ertesi Gün Hapları Nasıl Kullanılır?
Ertesi gün hapları aç yada tok 1 bardak su ile şüpheli ilişkiden sonraki ilk 12 saat içinde ağızdan alınmalıdır. İlaç kullanma kılavuzlarında ilişkiden sonraki 3-5 gün içinde kullanılabileceği yazsa da mümkün olan en erken saatlerde tercihen ilk 12 saat içinde alınmalıdır. Ertesi gün hapları yumurtlamayı engelleyerek gebelikten korur. Hap alındığında yumurtlama gerçekleşmiş ise gebeliği engelleyemez. Adet döngüsünün herhangi bir zamanında kullanılabilir.
Ertesi Gün Haplarını Yan Etkileri
Bulantı, kusma: Sadece progesteron içeren haplarda nadirdir. Genellikle 3 gün içinde geçer. Hap alındıktan sonra 2 saat içinde kusma olursa doz tekrarlanmalıdır. Acil korunma haplarının vajinal yolla kullanılması yeterli etki gösterir. Kusması olan kadınlarda vajinal yol tercih edilebilir. İshale neden olabilir.
Adet düzensizliği, adet sancısı: Ertesi gün hapı alanlarda adet 1 hafta erken yada geç olabilir. Adeti geçen kadınların gebelik yönünden değerlendirilmeleri gereklidir.
Düzensiz kanama: Bazı kadınlarda ertesi gün hapından sonra düzensiz kanama veya lekelenme görülebilir. Bu yan etki çeşitli çalışmalarda % 0-17 arasında değişen oranlarda saptanmıştır. Kanama düzensizliği genellikle tedavisiz düzelir, ancak dış gebelik ve gebelik olasılığının elenmesi gerekir.
Karın ağrısı, baş ağrısı, memelerde hassasiyet, baş dönmesi yorgunluk hissi birkaç gün içinde kaybolur.
Allerjik reaksiyon nadir de olsa olabilir. Boğaz ve yüzde şişme ve deri döküntüleri gibi alerjik reaksiyonlar acil durumu gösterir. Hemen acile başvurmalıdır.
Diğer Acil Korunma Yöntemleri Nelerdir?
Ertesi gün hapları aile planlaması yöntemlerinden biri değildir. Sadece acil korunma için bir kez kullanımı önerilir. Diğer acil korunma yöntemi ertesi gün haplarından daha güvenli olan rahim içi araç yani spiral uygulanmasıdır. Spiral döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini engellediğinden dolayı gebeliği engelleyici etkisi, ertesi gün haplarından daha fazladır. Cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içinde rahim içi araç uygulandığında % 99 gebelikten korur.
Ayrıca 30 mikrogram estrojen içeren kombine haplardan (piyasada doğum kontrol hapları olarak bilinen) 12 saat ara ile 2 şer adet, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içinde alınması gebelikten koruma sağlar
Ertesi Gün Hapının Etkisini Düşüren Durumlar Nelerdir?
Epilepsi (sara), tübeküloz (verem), AIDS, mantar hastalıkları tedavisinde kullanılan, sarı kantaron içeren bitkisel ilaçlar ertesi gün haplarının etkisini azaltır. Bu hastalıklarla ilgili tedavi alanlar mutlaka doktor kontrolünde kullanmalıdır.
Kusma durumunda ertesi gün hapı etkinliği azalır. Hap aldıktan sonraki 3 saat içinde kusma olmuşta tekrar hap ağızdan yada vajinal olarak kullanılmalıdır.
Ertesi Gün Hapı Kaç Saat Etkili? Etkisi Ne Zaman Geçer?
Ertesi gün hapı cinsel ilişkiden sonra en kısa sürede kullanılmalıdır. Ertesi gün hapı etkisi içeriğine göre 3ila 5 gün devam eder. Ancak koruyuculuk etki ilk saatlerde yüksek olup zaman geçtikçe azalır. Nasıl olsa hapı kullandım tekrar cinsel ilişkim olursa yine beni gebelikten korur şeklinde düşünmemek gerekir. Ertesi gün hapı kullanımından sonra cinsel ilişkide mutlaka kondomla gebelikten korunmalıdır.
İlacı İçtikten Sonra Nelere Dikkat Etmeli?
İlaç cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede alınmalı, hap aldıktan sonra 3 saat içinde kusma olursa, tekrar hap ağızdan yada vajinal alınmalıdır. Adet kanaması hap alımından sonra 1 hafta erken yada geç olabilir. Adet gecikmesi durumunda gebelik olasılığı mutlaka değerlendirilmelidir. Kasık ağrısı yada düzensiz kanamalar dış gebelikle ilişkili olabilir. Ertesi gün hap kullanımı ile gebelik olduğunda dış gebelik olasılığı yüksektir. Ne yazık ki gebelikten koruma etkisi % 98 in altındadır. Oluşan bir gebeliği engelleme, düşük yapmaya neden olmaz. Ertesi gün hapları sürekli uygulanacak bir yöntem değildir. Doktorunuza başvurarak güvenli ve düzenli korunmayı sağlayacak bir yöntem seçmeniz gereklidir.
Ertesi Gün Hapları ile İlgili Sık Sorular:
Emziren kadınlar ertesi gün hapı kullanabilir mi?
Evet kullanabilir. Hap içtikten sonra süt 8 saat boyunca sağılıp atılmalı, sonra emzirmeye devam edilmelidir.
Ertesi gün hapı zararlı mı?
Her ilacın yan etkileri olabildiği gibi ertesi gün haplarının da yan etkisi vardır. İstenmeyen bir gebeliğin kürtajla sonlandırılması bir kefeye, ertesi gün hapı diğer kefeye koyarak karar vermelidir.
Ertesi gün hapının kısırlığa yol açtığı yönünde endişeler yersizdir. Ertesi gün hapı gereğinden fazla kullanıldığında hormon dengesini bozabilir. Ertesi gün hapı yüksek doz hormon içerdiği için haftada 2 kere ertesi gün hapı almak çok sakıncalıdır.
Ertesi gün hapı en geç ne zaman alınmalı?
Levonorgestrel içeren haplar en geç ilişkiden sonraki 72 saat (3gün), ulipristal asetat içeren haplar 120 saat (5gün) içinde alınmalıdır. İdeal olan en kısa sürede mümkünse ilk 12 saatte alınmasıdır.
Ertesi gün hapı fiyatı ne kadar?
İlaç fiyatlarında sık değişiklikler olduğu için buradan bilgi yazmak doğru değildir. En yakın eczaneye başvurarak güncel fiyatları öğrenebilirsiniz.
Hamile kalmamak için ne zaman ilişkiye girilir?
Kadınlar ayda bir kez yumurtlar, yumurtlama döneminde olan cinsel ilişkilerde hamilelik riski artar. Düzenli adet gören bir kadın adet kanamasının ilk gününden sayarak adetin 10. gününden 17.gününe kadar cinsel ilişki kurmayarak gebelikten korunabilir (takvim yöntemi). Ancak her kadında beklenmeyen dönemde yumurtlama olabilir. Bu nedenle takvim yöntemi biz doktorların önerdiği korunma yöntemlerinden değildir.
Ertesi gün hapı hangisi daha iyi?
Ulipristal asetat içeren hap (ell*) kullanma kılavuzunda %98, levonorgestrel içeren ilaçların (norl***, kullanma kılavuzunda %52-85 gebelikten koruma sağladığı yazmaktadır. Levonorgestrel içeren ilaçlar daha ucuzdur.
Ertesi gün hapı hamile kalmayı önler mi?
Ertesi gün hapları yumurtlamayı engelleyerek %52 ila %98 arasında hamile kalmayı önler. Haplar adet gecikmesine neden olabilir ama adet geciktiğinde gebelik olasılığı mutlaka akla gelmelidir.
Ertesi gün hapı ne zaman işe yarar?
Korunmasız ilişki, kondom yırtılması, doğum kontrol hapı unutulması, rahim içi araç kayması durumunda cinsel ilişki sonrası ilk 3 gün tercihen 12 saat içinde hap alınması faydalıdır. Ancak ertesi gün haplarının gebelikten %100 korumadığı ve dış gebelik olasılığını artırdığı bilinmelidir. Ertesi gün hapı 1 yılda 3 kezden fazla kullanılmamalıdır.
Erkek arkadaşım içime boşaldı ertesi gün hapı işe yarar mı?
Evet işe yarar, en kısa sürede kullanabilirsiniz.
Cinsel ilişki sonrası hamile kalmamak için ne yapmalı?
İlişki sonrası 3 gün içinde ertesi gün hapı kullanabilir , 5 gün içinde rahim içi araç (spiral) taktırabilirsiniz.
Ertesi gün hapı ile hamile kalan var mı?
Evet var. Ertesi gün hapları zamanında kullanılsa da kadın yumurtlamış ise gebelikten korunma gerçekleşmeyebilir. İlişkiden 12 gün sonra kanda gebelik testi yaptırarabilirsiniz. Adet kanamanız oldu ise gebe değilsinizdir.
Ertesi gün hapı bebeğe zarar verir mi?
Yüksek doz doğum kontrol haplarının gebelikte kullanımının, bebekler üzerinde bir zararı gösterilmemiştir. Buna dayanarak ertesi gün haplarının da zararsız olduğu söylenebilir. Ancak ertesi gün hapı ile dış gebelik olabilir. Gebe olduğunuzu farkettiğinizde hemen muayene olmalısınız. Hamile olduğunuzu bilerek ertesi gün hapını düşük yapmak için kullanmayınız. Ertesi gün hapları düşüğe neden olmaz.
Ertesi gün hapının işe yaradığını nasıl anlarım?
Adet gördüyseniz ertesi gün hapı işe yaramıştır. Adet olmadıysanız yada adetiniz her zaman ki gibi olmadıysa gebelik olabilir.
Ne kadar hap kullanırsam o kadar etkili mi?
Hayır. Etkili olsun diye gereğindenfazla hap almayın.Sadece no*lev* isimli ilaçta iki adet Tablet vardır, ikisi birlikte alınmalıdır.Diğer ilaçlar tek dozdur, tek Tablet içilmelidir. Etkili olsun diye fazla hap alınmamalıdır.
Ertesi gün hapı dışında ne yapılabilir?
Ertesi gün dışında rahim içi araç taktırmak yada Sabah 2 akşam 2 tablet doğum control hapı kullanmak da acil gbelikten korunmayı sağlar.
Hapı aldıktan sonra ne zaman cinsel ilişkiye girebilirim?
Ertesi gün hapı korunmasız ilişkiden sonra içilir. İlişki öncesi bu durum aklınıza geldiyse kondom gibi korunma yöntemi uygulamanız daha güvenli olur.
Ertesi gün hapları kaç günde bir alınır?
Ertesi gün hapı kullanımı bir defaya mahsustur. Tekrar alınmamalı, korunma yöntemi gibi her ilişkiden sonra kullanılmamalıdır. Aynı siklusda tekrarlayan ertesi gün haplarının koruyucu etkisi düşer.
Bu hap adet düzensizliğine yada kanamaya sebep olur mu?
Evet olabilir. Sık kanama, lekelenme, adet gecikmesi yani adet düzensizliği yapabilir.Ancak kendiliğinden hormonlar düzene girer, tedavi gerekmez.
Ertesi gün hapı memede ağrı yapar mı?
Yüksek doz progesteron hormonu içerdiği için memede hassasiyet, şişlik, ağrı yapabilir
Bakireler ertesi gün hapı kullanabilir mi?
Tam cinselel birleşme olmadan, sperm içeren salgının yada meninin vajina girişine temas ettiği durumlarda gebelik olabilir. Bu nedenle kızlık zarı bozulmadan gebelik olabileceği için bakireler ertesi gün hapı kullanabilir.
Ertesi gün hapı adet döneminde kullanılır mı?
Adet döneminde cinsel ilişkiye girilmemelidir. Adet döneminde yumurtlama ihtimali çok azdır ancak yine de gebelik olabilir. Ertesi gün hapının adet döneminde kullanılmasında sakınca yoktur.
