Plasenta bebeğin annesinden besin ve oksijen almasını sağlayan, gebeliğin devamı açısından hayati bir organdır. Gebeliğin ilk haftalarında plasentayı oluşturan hücre toplulukları, rahim iç yüzeyine rastgele yerleşir. Plasenta previa, plasentanın yani bebeğin eşinin rahim ağzına yakın olması ya da tamamen kapatmasıdır. Halk arasında bebeğin eşinin önde gelmesi olarak bilinir. Tüm gebeliklerin % 0. 5 inde görülmekte olup son 20 yılda görülme sıklığı artmıştır. Bunun da en önemli nedeni sezaryen doğumlarda artış olmasıdır.
Plasenta previalı gebeler, herhangi bir gebelik haftasında, doğum sırasında ve doğum sonrasında yoğun kanama riski taşırlar ve genellikle gebelik erken sonlandırılmak zorunda kalır. Gebeliğin ilk 3 ayında plasenta rahim ağzına doğru yerleşmiş olsa da ilerleyen aylarda, rahim büyüdükçe plasenta rahim ağzını kapatmayacak şekilde yukarı çekilir, normale döner. İlerleyen aylarda yukarı çekilmez ise plasenta previa tanısı konur.
Plasenta previa kimlerde daha sık görülür?
- Sezaryenle doğum yapmış olmak
- Düşük, kürtaj, jinekolojik ameliyat geçmişi
- Çok doğum yapmış olmak
- İleri yaşta gebelik
- Çoğul gebelik
- Sigara ve kokain kullanımı
Plasenta previa belirtileri nelerdir?
Özellikle 2. 3 ayda ağrısız, genellikle tekrarlayıcı nitelikte vajinal kanamalar, lekelenme veya şiddetli olabilir. Kanama belirtisi olmadan ultrasonografik muayene ile tespit edilmesi
Plasenta previa tanısı nasıl konulur?
Tanı ultrasonografi ile konur. 26 gebelik haftasından sonra plasenta ve rahim ağzı arasındaki ilişki değerlendirilir. Plasenta previanın adezyon (yapışma) anamolileri (plasenta akreta, inkreta, perkreta) ile ilişkisini değerlendirmek için MR (manyetik rezonans) gerekli olabilir. 35. gebelik haftasından sonra yapılan ultrasonografi ile doğum şekli planlanır. Plasenta rahim ağzını tamamen kapatıyorsa, plasenta rahim ağzına 10 mm’den yakınsa sezaryen ile doğum yaptırılmalıdır. Plasenta rahim ağzına 20-35 mmden daha uzaksa, alt yerleşimli plasenta olarak adlandırılır ve vajinal doğum olabilir.
Plasenta previa olan gebeler hangi riskleri taşırlar?
Kanama nedeniyle erken doğum, kan transfüzyonu, rahim alınması, hastanede uzun yatış,enfeksiyon, ölüm riskleri artmıştır. Tam donanımlı, bebek ve erişkin yoğun bakımı olan, kan temininde sorun yaşanmayan hastanelerde doğum planlanmalıdır. Plasenta previa adezyon anomalileri ile (plasenta akreta, inkreta, perkreta) birlikte ise kanama, rahim alınması, diğer organlara plasenta invazyonu nedeni ile organların hasar görmesi gibi riskler çok daha fazladır.
Plasenta previası olan gebelerin bebekleri hangi riskleri taşırlar?
Kanama anne hayatını tehdit edecek boyuta geldiğinde doğum gerçekleştirilir. Bebekler için en önemli risk prematüredir. Plasenta previalı olguların % 41 ‘i 37 haftadan önce doğurtulmak zorunda kalmaktadır. Plasenta previalı gebelerin bebeklerinde olan diğer risk ise bebeklerde büyüme gelişme geriliğidir.
Plasenta previa tedavisi nasıldır?
Tedavi tamamen gebenin vajinal kanama miktarı, sıklığı, bebeğin haftasına göre planlanır. Mümkün olduğunca bebeğin olgunlaşacağı haftaya kadar kanama kontrol altına alınmaya çalışılır. Kanama durumlarında izlem için hastaneye yatış gerekebilir. Yoğun kanamalar annede hayati risk oluştururken, az olan kanamalar da kansızlığa neden olur. Kan yapıcı demir ilaçları kullanılmalıdır. Kanama yoğun ise kan transfüzyonu gerekebilir. Kanamaya gebenin fiziksel aktivitesi neden oluyorsa gebeye yatak istirahati verilir. Kanamaya erken rahim kasılmaları neden oluyorsa, kasılmaları durduracak, azaltacak ilaç tedavisi (tokolitik tedavi) hastaneye yatırılarak uygulanır. Erken doğum riskinden dolayı, bebeğin solunum sistemini olgunlaştırmak için gebeye iğne yapılabilir. Durum stabil halde ise, bebek olgunlaşmamışsa taburcu edilir. Hastaneye yatış, bebek doğana kadar birkaç kez gerekli olabilir. Total plasenta previada sezaryen doğum tecrübeli bir ekiple multidisipliner yaklaşımla gerçekleştirilir. Plasenta rahim ağzını tam kapamıyorsa vajinal doğum denenebilir. Plasenta previada plasentanın rahim duvarına yapışma riski (adezyon anomalileri) vardır. Yapışma durumu anne ölümüne kadar gidebilen çok ciddi kanama riski oluşturur, rahim alınması gerekli olabilir. Riskler göz ardı edilmemeli tam teşekküllü, 3. basamak hastanelerde doğum gerçekleştirilmelidir.
Plasenta previa tanısı konulan gebeler nelere dikkat etmelidir?
- Cinsel ilişki yasaktır
- Doktorunun muayene randevularını aksatmamalıdır
- Kanama riskinin yüksek olması nedeni ile reçete edilen kan yapıcı demir ilaçlarını düzenli kullanmalıdır
- Leke kanamalar çok önemli olmamakla beraber yoğun kanamalar ve ağrı önemlidir, doktorunuzu arayınız, ya da hemen hastaneye gidiniz
- Bebeğinizin 37 haftayı doldurmadan doğma riski yüksektir, doktorunuz bebeğin solunumunu destekleyici iğne size reçete edebilir
- Rahat ulaşabilecek doktor ve hastane seçimi yapmalısınız
- Doğumunuz tam teşekküllü hastanede gerçekleşmelidir
- Risklerle ilgili doktorunuzdan bilgi almaktan çekinmeyiniz.
