Dünyada ve ülkemizde tüp bebek tedavisinin gittikçe arttığını görmekteyiz. Tüp bebek tedavileri arttıkça bizler de daha başarılı tedavileri hedefliyoruz. Tüp bebek tedavisinde başarı, tedavi sonucunda ailenin sağlıklı bir bebeğe kavuşmasıdır.
Tüp Bebek Tedavisi Nedir?
Bebek sahibi olamayan çiftlerde kadından yumurta toplama işlemi ile elde edilen yumurtalar ile erkekten elde edilen spermlerin laboratuvar ortamında döllendirilerek elde edilen embriyonun rahim içine yerleştirilmesi işlemidir.
Tüp Bebek Tedavi Aşamaları
Tüp bebek tedavisi, görüşme muayene ve gerekli testlerin yapılması, yumurtalıkların uyarılması, yumurta toplanması, yumurtalar ve spermlerin döllenmesi, embriyo tranferi olarak aşamalardan oluşur. Bu aşamalar her tedavide sırayla uygulanmayabilir. Bazen yumurtalar toplanıp spermle döllendirilerek oluşan embriyolar dondurularak saklanır ve embriyo transferi ertelenir. Yada bazı tedavi sikluslarında yumurta toplanması sonrası ikinci bir uyarı tedavisi yapılabilir (dual stimulasyon). Embriyo transferinin ertelenmesi tüp bebek tedavisinde segmentasyon olarak adlandırılır.
Tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması, toplanması ve embriyo tranferi klinisyen yani kadın doğum uzmanı tarafından yapılırken, yumurtalıklardan toplanan yumurtaların değerlendirilmesi, sperm seçimi, yumurta ve sperm döllenmesi, embriyo takibi ve embriyo seçimi tüp bebek laboratuvarında çalışan embriyologlar tarafından yapılmaktadır. Tedavi başarısı çiftin üreme kapasitesiyle ve ekibin güncel bilimsel bilgilere, laboratuvar donanıma sahip olması ile yakından ilişkilidir.
En İyi Tüp Bebek Yöntemi Hangisi?
Tüp bebek tedavisinde iki yöntem uygulanmaktadır.
- İn vitro fertilizasyon (IVF) : Sperm ve yumurtanın vücut dışında (in vitro) suni olarak döllenmesi yöntemidir. Sperm ve yumurta bir araya konulur, spermin yumurtayı kendiliğinden döllemesi beklenir. Konvansiyonel IVF olarak bilinir
- İntrastoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI, mikroenjeksiyon) : Yumurta ve spermlerin uygun olanları seçildikten sonra spermin yumurta içine küçük kanüllerle enjeksiyonu yöntemidir. Sperm parametre bozuklukları ve yumurta sayısının az olduğu çiftlerde tercih edilir.
Sperm parametrelerinde problem olduğunda kuşkusuz ICSI iyi bir yöntemdir. Konvansiyonel IVF yöntemi açıklanamayan infertilite tanısı almış infertil çiftlerde, maliyet etkinlik, uygulama kolaylığı, zaman kazandırması nedeniyle tercih edilebilir. Avrupa ile kıyaslandığında ülkemizde genellikle ICSI yöntemi uygulanmaktadır.
Tüp Bebek Tedavisinde Başarı Oranları?
Tüp bebek tedavisinde başarı gebelik ve eve sağlıklı bebek götürmek olarak değerlendirilir. Ancak başarısız tüp bebek demek tek denemede gebelik olmaması değil, 3 tüp bebek denemesinde gebelik olmamasıdır. İlk tedavide gebelik olmaması başarısızlık anlamına gelmez. Başarı şansı kadının yaşı, infertilite nedeni, yumurtalık rezervi ve embriyonun morfolojik kalitesine göre belirlenir. Kadının yaşı arttıkça ve embriyo kalitesi azaldıkça başarı şansı azalır. İyi kalitede embriyo transferi ile başarı oranı 35 yaş altında % 54-56 iken 30 yaş altı %60, 40 yaşında ise %22-25 dir. 38 yaş üzerinde genetik inceleme ile seçilen embriyo transferlerinde başarı % 70 lere kadar çıkabilir. 5. Gün blastokist aşamasına gelen morfolojik olarak kaliteli embriyolar gebelik şansını artırır.
Tekrarlayan implantasyon başarısızılığı her siklusta 1-2 iyi kalitede embriyo transfer edilmesine rağmen başarısız olan üç tüp bebek siklusu olarak tanımlanmaktadır.
Tüp Bebek Tedavisinde Neler Başarıyı Azaltır?
Başarılı bir tüp bebek tedavisi sağlıklı bir yumurtanın sağlıklı bir spermle döllenmesi, embriyonun tutunabildiği sağlıklı bir rahim yapısı olması, kişiye uygun ilaçların kullanımı ile mümkündür. Embriyo transferi sonrası gebelik oluşmamasının 1/3 nedeni döl yatağı (endometrium), 2/3 nedeni embriyo genetiği ile ilgilidir. Başarıyı azaltan pek çok faktör vardır. Bunlar
- Kadının yaşı: Yaş arttıkça yumurta yapısı bozulur ve kromozomal hasarlı embriyo olma riski artar. Kötü oosit kalitesi, ileri kadın yaşı düşük AMH, yüksek FSH seviyesi, yumurta sayısının az olması, tedavi siklusunda yüksek doz ilaç ihtiyacı olması ile ilişkilidir.
- Erkeğin yaşı: Erkek yaşı infertilite tedavisinde pek dikkate alınmasa da yaşla beraber sperm hareketleri azalmaktadır.
- Yumurtalık rezervi: Yumurtalıklarda sayılan antral follikül sayısının az olması, AMH (antimülleryan hormon) düşüklüğü yumurtalık rezervinin az olduğunu gösterir. AMH yumurta kalitesini göstermez. İleri kadın yaşında olabildiği gibi genç yaş kadınlarda da yumurtalık rezervi az olabilmektedir.
- Uterin anomaliler, endometriosis, myom, genetik faktörler
- Sperm parametrelerinde bozukluk: Kötü embriyo kalitesinin olası nedenlerinden biri de zayıf sperm kalitesidir. Kalsik semen analizi sperm kalitesini göstermez. Sperm DNA hasarlarının kötü embriyo kalitesi ile ilgili olabildiği hayvan deneylerinde gösterilmiştir.
Tüp Bebek Tedavisinde Başarıyı Artıran Şeyler Nelerdir?
İleri kadın yaşı, ek problemler (polikistik over, endometriozis, obezite, sperm parametrelerinde problemler ) tüp bebek tedavisinde başarıyı azaltmaktadır. Tüp bebek denemelerinde başarısızlık olursa ileri tetkik, nedene yönelik uygulamalar başarıyı artırmaktadır. Tedavi protokolü kişiye özel planlanmalıdır.
- Yaşam tarzının düzenlenmesi: İdeal kiloda olma, sigara, alkol ve kafeinden uzak kalma ve sağlıklı beslenme hem kadın hem erkekte üreme sağlığı için önemlidir. Ancak alkol ve kafein tüketiminin üremeyi olumsuz etkilediği net olarak kanıtlanmamıştır.
- Embriyo kalitesi: Sperm ve yumurta döllendirildikten sonra embriyolog günlük olarak embriyoyu değerlendirir. 5. Güne giden ve embriyo kalitesi iyi olan embriyoların tutunma şansı fazladır ve tedavide başarı iyi kalite embriyo transferi ile artmaktadır. 2016 Cohrane özetine göre Gün embriyosuna kıyasla 5. Gün (blastokist) embriyo taze transferlerlerde artmış gebelik ve canlı doğum oranları birlikteliği görülmüştür.
- Embriyo dondurma: Kullanılan ilaçlar bazı hormonların çok yükselmesine neden olarak döl yatağının embriyoyu tutma kapasitesini bozabilmektedir. Yumurtalıkların uyarılması sırasında özellikle çok yumurtası olan polikistik overi olan kadınlarda tedavinin başında embriyo planlanabilir. Bazen de öngörülemeyen sonuçlar yada önceki siklusta başarısızlık embriyo dondurma kararında etkili olur. Daha sonra döl yatağı doğal olarak yada ilaçlarla hazırlanarak dondurulmuş embriyo transferi yapılır. Embriyo kalitesi ve günü dışında donmuş embriyo transferlerinde tüp bebek başarısının artmış olduğunu gösteren çalışmalar vardır.
- Tedavi protokolleri: Tedavi protokolü planlanırken bir önceki siklusta uygulanan ilaçlar ve toplanan yumurta sayısı, döllenen yumurta sayısı, yumurta ve embriyo kalitesi yol gösterici olur. Tedavinin kişiye özel planlanması başarıyı artırır.
- Genetik tarama: Embriyolardan biopsi ile yapılan genetik ayıklama ve sağlıklı embriyonun tranferi tüp bebek başarısı artırmaktadır.
- Önceki tedavi sonuçlarına göre ek uygulamalar başarıyı artırmaktadır. Rahime çizik atma, oosit aktivasyonu (kalsiyum iyonofor, piezo uygulamaları), invitro maturasyon, sperm seçme yöntemleri ( picsi, chip, imsi gibi)
- Psikolojik destek: Tüp bebek tedavi süreci ne yazık ki çiftler için uzun, stresli, maddi manevi etkileyen bir süreçtir. Anne baba adayı yetersizlik duygusu ile bazen başedemezler. Bu nedenle bu süreçte psikolojik destek , gereksiz ve bilimsel olarak kanıtlanmayan uygulamalardan kaçınmak, sürecin başarısını artırmaktadır.
Sperm Kalitesinin Tedavideki Önemi
Sperm problemleri tüp bebek kararı almaya neden olmaktadır. Semen analizi sperm sayısı, total hareketli sperm sayısı, hareketli sperm sayısı ve sperm morfolojisi yönünden incelenir. Bunların yanısıra vizkosite, volüm ve PH değerlendirilmesi de sorunun kaynağını tespit etmede önemlidir. Semen analizi sperm kalitesi hakkında tam bilgi vermez. Tüp bebek tedavi sürecinde sperm yumurtayı döllemez ise sperm seçimi için ek uygulamalar gerekli olabilmektedir.
Sperm Kalitesi Nasıl Artırılır?
Erkek kaynaklı kısırlık, 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamayan çiftlerin % 23 ünü oluşturmaktadır. Bu çiftlerin % 49 unda kadına ait nedenler varken %28 inde kadına ve erkeğe ait bir neden (açıklanamayan infertilite) bulunmamaktadır. Semen analizinde problem olan baba adayı ürolog tarafından değerlendirilmelidir. Erkek infertilitesi olan erkeklerin % 31inde bir neden bulunamamaktadır. Nedene yönelik tedavi esastır. Sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam tarzına sahip olan, tedaviye rağmen sperm parametreleri düzelmeyen erkeklerde tüp bebek tedavisinde bazı sperm seçme yöntemleri kullanılır. Rutin sperm hazırlama teknikleri dansite gradyent santrifügasyon (DGS) ve yüzdürme yöntemleri (swim-up) dir. Bazı durumlarda daha iyi, daha kaliteli sperm seçmi için bazı özel yöntemler kullanılmaktadır. Tüm bu yöntemlerde amaç matur, DNA’sı normal, morfolojik olarak normal spermi seçmektir. Sperm seçme yöntemleri gebelik oranlarını artırmaktadır.
Bu yöntemler
- Picsi (fizyolojik icsi)
- İmsi ( intrositoplazmik morfolojik seçilmiş sperm injeksiyonu)
- Macs (manyetik aktive hücre seçimi)
- Rosi (round spermatid injeksiyonu)
- Mikroçip (mikroakışkan sistem)
- Çift kırılım sperm seçimi
Yumurta (oosit) Kalitesi Nasıl Artırılır?
Kadın üreme hücresi yumurta (oosit), erkek üreme hücresi spermdir. Oositler yumurtalıklarda,spermler testislerde üretilir. Oosit ilk mayoz bölünmesinin ardından ergenliğe kadar yıllarca duraklar. Ergenlikte beyin ve yumurtalıklardan salgılanan hormonların etkileşimi ile yumurtlama öncesi mayoz 1, yumurtlama ile mayoz 2 tamamlanır. Mayoz 2 nin tamamlandığı oositler kaliteli oositlerdir.
Erkek üreme hücreleri ejekülasyon yani boşalma ile dış ortama verildiğinden sperm kalitesi ile ilgili testler yapılabilirken oosit yani yumurta hücresinin değerlendirilmesi ancak tüp bebek tedavisinde yumurta toplama işleminden sonra mümkündür. Vajinal ultrason ile muayene ve yapılan testler yumurta kalitesi hakkında fikir vermez. Yumurta kalitesinin azaldığını gösteren en önemli parametre kadın yaşıdır. Yaş ilerledikce yumurta sayısı ile birlikte yumurta kalitesi de azalmaktadır. Oositten salgılanan ve oosit kalitesini düzenleyen pek çok faktörler, gen indükleyici ajanlar ve proteinler vardır.
Tüp bebek tedavisinde yumurta toplandığında oositler matür yani kaliteli değilse ek yöntemler düşünülebilir.
- Anne adayının sağlıklı beslenmesi ve anne olma kararını elden geldiğince erken yaşta alması önerilmektedir. Vitamin eksiklikleri varsa yerine konmalı, takviye edici gıdalar tamamen doktor önerisi ile kullanılmalıdır.
- Yumurta çatlatıcı olarak bilinen iğneler aslında oositin mayoz bölünmesi yani yumurtanın olgunlaşması için gereklidir ve doktorun önerdiği saatte yapılmalıdır. Soğuk zincire tabii olan iğnelerin buzdolabında saklanmasına özen gösterilmelidir
- IVM (invitro maturasyon): Yumurta hücresinin laboratuvar ortamında olgunlaşmasını sağlamak polikistik over ve kanser hastalarında uygulanmış olsa da yumurtaları olgun olmayan kadınlarda da uygulanmakta olan bir yöntemdir.
- Yumurta kalitesini etkileyen yaş ve genetik faktörleri değiştirmek ne yazık ki mümkün değildir. Mümkün olduğunca 35 yaş öncesi gebelik planlanmalı, ailede erken menopoz hikayesi, adet düzensizliği olan kadınların doğurganlık potansiyelleri değerlendirilmelidir.
Tüp Bebek Tedavisinde PRP
Trombositten zengin plazma (platelet rich plasma– PRP) uygulaması son yıllarda tıbbın her alanında kullanımı giderek artmakta olan bir tedavidir. Üreme tıbbında PRP’nin kullanımı ile ilgili ilk klinik çalışma 2015 yılında Çin’den yayınlanmıştır. Transfer edilen iyi kalitede embriyo ancak döl yatağı yani endometriumun reseptivitesinin iyi olması ile sağlıklı bir gebelikle sonuçlanır. Endometrium reseptivitesi klinik olarak ultrasonografi ile endometrium kalınlığı ve 3 çizgi görünümü olarak indirekt olarak tahmin edilir. PRP nin endometriumu ince olan kadınların endometriumuna uygulanmasıyla endometrial reseptivitenin iyileşmesi amaçlanmıştır.PRP ayrıca yumurta rezervi az olan kadınların yumurtalıklarına uygulanmakta ve halk arasında yumurtalık gençleştirme olarak bilinmektedir.
Yapılan çalışmalar PRP uygulamalarında endometrium kalınlığının arttığını, yumurta sayısının arttığını gösterse de bu artış gebelik ve canlı doğuma etkili olmamıştır. Küçük çaplı klinik yayınların tümünde olumlu sonuçlar bildirilmiş olsa da, konu hakkında yapılmış randomize kontrollü çalışma bulunmamaktadır. PRP’nin yumurtalık fonksiyonu üzerine olumlu etkisi ve “yumurtalık gençleştirme” konusunda kanıt düzeyi düşüktür. Tüp bebek tedavilerinde PRP uygulamasının bilimsel olarak faydası kanıtlanmamıştır.
Beslenme Tüp Bebek Başarısını Etkiler mi?
12 ay korunmasız ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi durumuna kısırlık (infertilite) denir ve gelişmiş toplumlardaki çiftlerin yaklaşık olarak %15’ini etkilemektedir. Gebelik öncesi sağlıklı beslenme alışkanlıklarının üreme çağındaki hem erkeklerde hem de kadınlarda doğurganlık üzerine olumlu etki gösterdiği bilinmektedir.
- Akdeniz tipi beslenme: İspanya’da yapılan bir çalışmaya göre sebze, balık ve doymamış yağ asitlerinden zengin Akdeniz tipi diyete en az uyum sağlayanlar, en çok uyum sağlayanlara göre gebelik elde etmek için %44
daha fazla tıbbi desteğe başvurmaktadır . Bahsedilen beslenme şekline uyum erkeklerde de sperm parametrelerini olumlu yönde iyileştirmektedir
- Folik asit kullanımı: Gebelik öncesi dönemde folik asit kullanımının bebeklerde nöral tüp defektlerini azalttığı bilinmektedir. Bunun yanında yapılan bir randomize kontrollü çalışmada 3 ay boyunca 400 µg folik asit içeren multivitamin kullanan kişilerin %26’sı gebe kalabilirken, kullanmayanlarda bu oran %10 olmuştur . Gebelik oranlarındaki bu artıştan ise folik asit tüketiminin yumurtlamayı destekleyici etkisi olabilir
- D vitamini: Yapılan çalışmalarda yumurtalık, endometrium ve plasentada D vitamini reseptörleri bulunduğu saptanmıştır. D vitamininin doğurganlık, düşük ve infertilite ile ilgisini araştıran pek çok çalışmalar yapılmıştır. Çalışmalarda olan verilerle kesin bir yargıya varılamıyor olsa da D vitamini eksikliği doğurganlığı olumsuz yönde etkileyebilir. Eksiklik varsa takviye verilmelidir
- Omega 3: Özellikle uzun zincirli omega-3 yağ asitlerinin yüksek oranda alınması ve trans yağ tüketiminden mümkün olduğunca kaçınılması doğurganlığı olumlu yönde etkilemektedir
- Süt ürünleri: Yüksek oranda galaktoz içermeleri, farelerde yumurtlamayı azaltmaları, erken menopoza neden olabilmeleri ve fazla miktarda çevresel östrojen içerme olasılıklarından dolayı potansiyel toksinler olarak kabul edilmektedirler. Etkisi kesin olarak bilememekle beraber hayvan çalışmalarındakine benzer şekilde insanlardada toksin olma ihtimali ise çok zayıf bir olasılık olarak gözükmektedir
- Et balık tüketimi: Kırmızı veya beyaz et tüketimiyle üreme potansiyeli
arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için kısıtlı sayıda veri bulunmaktadır. Mevcut çalışmaların sonucu yüksek miktarda kırmızı et tüketimiyle
kısırlık riskinin arttığını ve embriyo gelişiminin olumsuz yönde etkilendiğini düşündürmektedir. Balık tüketimi ile ilgili olarak ise çevresel toksinler, civa etkili olarak gözükmektedir. Yüksek miktarda civa içeren deniz ürünlerinin tüketiminden uzak durulmalıdır
- Balık, kümes hayvanları, tam tahıllar, sebze ve meyvelerden zengin beslenme biçimi, akdeniz diyeti hem kadınlarda hem erkeklerde üreme potansiyelini olumlu etkilemektedir
- Antioksidan takviyeler: 2013 yılında yapılan derlemede kısırlık tedavisinde antioksidanların etkisini değerlendiren randomize kontrollü çalışmalar incelenmiştir. Kanıtlar göstermiştir ki antioksidan desteği gebelik veya canlı doğum oranlarını arttırmamaktadır. Kadınlardan ziyade antioksidan desteği erkeklerde fayda sağlayabilir.
Tüp Bebek Tedavisinde Başarıyı Artıran Ek Uygulamalar Nelerdir?
Tüp bebek tedavisinde başarısızlık tedavi aşamalarına özgü olabilir. Verilen tedaviye yanıtta follükül gelişmemesi, aspire edilen follülde yumurta olmaması, toplanan yumurtaların olgun olmaması, spermle yumurtanın döllenmemesi, embriyonun gelişmemesi, transfer edilen embriyonun gebelikle sonuçlanmaması gibi pek çok faktör olabilir. Tedavi siklusundaki bu veriler sonraki tedavide başarıyı artırmak için uygulanan yöntemin seçimini etkilemektedir. Başarıyı artırmak için uygulanan yöntemler tamamen çifte özgü olmaktadır.
Bu başlıkta hangi durumda nelerin uygulanması gerektiği değil, uygulanan yöntemlerle ilgili kısa bilgiler derlenmiştir.
- Ebeveyn genetiği: Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerin sadece küçük bir kısmında anormal kromozomlar tespit edilmiştir. Anormallikler çiftlerin %2,5 unda bildirilmekte olup, altı veya daha fazla başarısız tüp bebek tedavilerinde bu oran %15.4 e çıkmaktadır. Ebeveynlerde genetik problem varlığında embriyo genetiği incelenerek sağlıklı embriyo transferi planlanmalıdır.
- Embriyo genetiği: Blastokist daha yüksek implantasyon potansiyeline sahip embriyodur. Tüp bebekte başarı, genetiği iyi embriyonun transfer edilmesi ile atrmaktadır. 3. Gün embriyoları 4-8 hücreli olup sadece anne genleri ile kontrol edilir. Embriyonik gen, gelişimin 3. gününde başlar ve devam eder. Blastokist (5.gün embriyosu) aşamasında yüzlerce hücre oluşur ve genetic inceleme için 4-5 hücre biyopsisi alınabilir. Genetik olarak seçilmiş embriyo transferi gebelik şansını %70 lere çıkarmaktadır. İleri kadın yaşı embriyo genetiğini olumsuz etkilemektedir. Genetik hasarlı embriyo 35-37 yaş arasında % 49, 38-40 yaş arası kadınlarda %61, 43 yaş üzerinde %>75 oranında görülmektedir. Tüp bebek tedavisi yapılan 38 yaş ve üzeri kadınların embriyolarında genetic ayıklama ile transfer başarıyı artırmaktadır.
- Sperm genetiği: Sperm DNA hasarının zayıf üreme kapasitesi ve artan gebelik kaybı ile ilişkisi gösterilmiştir.
- Tüp bebek başarısı için zona inceltilmesi (Assisted Hatching AH): Döllenen yumurtayı çevreleyen zona pellisuda tabakası, embriyo döl yatağına yerleşirken (implantasyon) endometriumdan (döl yatağından) salgılanan bazı maddelerle incelir, yırtılır ve implantasyon gerçekleşir. Başarılı bir implantasyon için embriyonun zona pellisudadan ayrılması gerekir. Bu ayrılma sürecinde aksaklık olabileceği öngörülen hasta gruplarında (tekrarlayan implantasyon başarısızlığı, ileri kadın yaşı, zona pellisudanın kalın olması) zonada delik açılarak embriyonun yerleşmesi kolaylaştırılır. Bu işleme assisted hatching (yardımlı kuluçka) denilmektedir.
- Uterin patolojiler: Rahim içi polipler, myomlar ve enfeksiyonlar embriyo tutunmasını engellemektedir. Histeroskopi hem tanı hem de tedavide esastır.
- Sperm seçme: Sağlıklı bir gebelik için sağlıklı bir yumurta ve sağlıklı bir sperm seçilmelidir. Standart tüp bebek tedavisinde sperm yıkama teknikleri kullanılmakta ve morfolojik olarak sperm seçilmektedir. Tekrarlayan tüp bebek tedavi başarısızlıklarında, sperm parametrelerinde sıkıntı olan erkeklerde sperm seçim yöntemlerinden biri uygulanabilir. Bu yöntemler:
*PICSI: Fizyolojik intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu kısa adıyla PICSI bir sperm seçim yöntemidir. Spermin hyaluronik aside bağlanma yeteneği, sperm DNA kalitesine bağlıdır. Hyaluronana bağlanan spermler ile döllenme sağlanır. Etkili olduğunu gösteren çalışmalar vardır.
*IMSI (intrasitoplazmik morfolojik seçilmiş sperm enjeksiyonu): Klasik tüp bebekte spermler 400 büyütme kapasitesinde olan mikroskoplaral seçilir. IMSI de 6000-8000-12500 büyütme sağlayan mikroskoplarla sperm seçilebildiği için morfolojik sperm değerlendirmesi daha iyi olabilmektedir.
*Mikroçip (microfluidic system): Mikrokanallardan yüzdürülen spermler seçilerek tüp bebek yapılma işlemidir. Etkisi tartışılmaktadır.
*MACS (magnetic activated cell senter): Sperm mıknatısı olarak bilinir. Sperm yüzeyinde olan bazı proteinlerin bağlanma özelliğine göre sağlıklı spermlerin ayıklanma yöntemidir. Etkisi kesin kanıtlanmamıştır.
*Çift kırılım: Polarize mikroskoplarda spermlerin akrozomal yapısına göre ışığı kırma özelliğine dayanan bir sperm seçim yöntemidir.
*Rosi (round spermatid injection): Menide spermin bulunmadığı azospermik erkeklerin menisinden yada testisinden alınan örnekte spermatid (yuvarlak hücre) evresinde olgun hale gelmemiş sperm öncül hücrelerinin yumurtalara enjeksiyonu yöntemidir. Spermatid, olgun bir sperm olmadığı için yumurtanın döllenmesi aktivasyon yöntemleri kullanılarak sağlanır. Rosi uygulaması kök hücre tedavisi değildir.
- Piezoelektrik : PIEZO – intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (PIEZO-ICSI)
ICSI tekniğinde , zona pellusida ve yumurta zarı eğimli bir mikropipet kullanılarak delinir ve sperm yumurta içine bırakılır. Bu uygulama yumurta hücresinde deformasyonuna ve iç basıncın artmasına yol açabilir. PIEZO-ICSI de piezoelektrik aktivatörü kullanılarak mikropipetin zonayı hassas bir şekilde delmesi sağlanır. Yapılan çalışmalar piezoelektrikle döllenme ve embriyo kalitesinin arttığını göstermiştir. Piezo yumurta içinde kalsiyum iyonlarını artırarak döllenme şansını artıran, elektriksel bir yumurta aktivasyon işlemidir.
- Kalsiyum iyonofor: Matür bir yumurtada ICSI yöntemi ile spermle döllenmesi ile kalsiyum iyonları salgılanır. Döllenmenin gerçekleşmesi için kalsiyum artışı esastır. Total döllenme başarısızlığı ICSI sonrası, yumurta veya sperm kaynaklı birçok faktörden kaynaklanabilmektedir. Döllenmenin ICSI sonrası gerçekleşmemesi çoğunlukla sperm hücrelerinin oosit aktivasyonunu gerçekleştirememesine bağlanmaktadır. ICSI işleminden 30 dakika sonra kalsiyum iyonofor ile muamele yapılarak kalsiyum iyonlarının artışı sağlanır. Kalsiyum iyonofor yöntemi kimyasal bir yumurta aktivasyon yöntemidir.
- Tüp bebekte başarı için embriyo yapıştırıcı (embriyo glue): Doğal bir içerik olan hyaluron embriyo transfer kateterinin ucuna, seçilen embriyo ile birlikte eklenerek embriyo transferinin yapılmasıdır. Başarısı kanıtlanmamıştır.
- Endometriuma çizik atma (endometrial stratching): Histeroskopi ile yada biopsilerle endometrium hasarı ile sitokinler ve büyüme faktörlerinin artmasının implantasyonu artıracağı düşüncesi ile yapılan bu işlem 2019 da yapılan randomize kontrollü bir çalışmadan sonra gözden düşmüştür.
- ERA testi: Rahim iç tabakasından biopsi alınarak kişiye özgü embriyonun tutunma zamanını belirlemek için yapılan bir testtir. Başarı oranlarını artırdığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
- Tüp bebek başarısı için intralipid: Kemik iliğinden kaynaklanan granüllü lenfositler doğal bağışıklığın en önemli hücreleridir (natural killer NK). Tekraralayan düşükler ve tekrarlayan implantasyon başarızlığında endometriumda bu hücrelerin artmış olabileceği hipotezi ile damardan intralipid uygulamaları ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. İntralipidin bağışıklık mekanizması tam olarak tanımlanmamış ancak NK üretimini azalttığı ileri sürülmüştür. 2020 yılında yapılan bir metaanalizde intralipit uygulamasının tekrarlayan implantasyon başarısızlığında gebelik oranlarını artırdığı, tekrarlayan düşüklerde faydası olmadığı gösterilmiştir. Çalışmalarda intralipid uygulama protokolleri arasında doz, sıklık ve süre açısından farklılıklar mevcuttur. Tedavi protokolünde intralipid uygulamasının yer alabilmesi için daha fazla sayıda çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.
Tüp bebek tedavisi ve tüm detaylar için Ankara Çukurambar’da olan kliniğimize 03122877079 numaralı telefondan ulaşabilirsiniz.
- Shapiro BS, et al. Evidence of impaired endometrial receptivity after ovarian stimulation for in vitro fertilization: a prospective randomized trial comparing taze and frozen-thawed embriyo transfers in high responders. Fertil Steril. 2011;96(2):516–8.
- Glujovsky D, Farquhar C, Quinteiro Retamar A, Alvarez Sedo C, Blake D. Cleavage stage versus blastocyst stage embriyo transfer in assisted reproductive technology. Cochrane Database Syst Rev. 2016;(6):CD002118. https://doi.org/10.1002/14651858. CD002118.pub5
- Ferraretti, A.P., La Marca, A., Fauser, B.C., Tarlatzis, B., Nargund, G., Gianaroli, L., 2011. ESHRE consensus on the definition of ‘poor response’ to ovarian stimulation for in vitro fertilization: the Bologna criteria. Hum. Reprod. 26, 1616–1624.
- Collins, J., 2009. Mild stimulation for in vitro fertilization: making progress downward. Hum. Reprod. Update 15, 1–3
- Fernandez-Gonzalez, R., Moreira, P.N., Perez-Crespo, M.,San- chez-Martin, M., Ramirez, M.A., Pericuesta, E., Bilbao, A., Bermejo-Alvarez, P., de Dios Hourcade, J., de Fonseca, F.R., Gutierrez-Adan, A., 2008. Long-term e ects of mouse intracytoplasmic sperm injection with DNA-fragmented sperm on health and behavior of adult o spring. Biol. Reprod. 78, 761–772
- Chavarro JE, Rich-Edwards JW, Rosner BA, Willett WC. Caffeinated and alcoholic beverage intake in relation to ovulatory disorder infertility. Epidemiology (2009) 20:374–81.
- Westphal LM, Polan ML, Trant AS. Double-blind, placebo-controlled study of Fertilityblend: a nutritional supplement for improving fertility in women. Clin Exp Obstet Gynecol. (2006) 33(4):205–8.
- E Jung Han, Hye Nam Lee, Min Kyoung Kim, Sang Woo Lyu, Woo Sik Lee Efficacy of intralipid administration to improve in vitro fertilization outcomes: A systematic review and meta-analysis Clin Exp Reprod Med 2021;48(3):203-210
