Öncelikle çatlatma iğnesi hakkında bilgi vermek isterim. Çatlatma iğnesi kısırlık sorunu yaşayan çiftlerde belli bir boyuta gelen yumurta içeren keseciklerin (folliküllerin) olgunlaşması yada çatlaması için kullanılan hormon içeren iğnelerdir. Normalde yumurta belli olgunluğa ulaştığında, beyinde hipofiz bezinden salgılanan LH (luteinizan hormon) hormonu yumurta çatlamasını sağlar. Kısırlık tedavisi gören kadınlarda yumurta çatlaması HCG (human koriyonik gonotropin hormon) hormonu içeren iğnelerle sağlanır. HCG doğal salgılanan LH hormonunu taklit eder. Halk arasında yumurta çatlatma iğnesi olarak bilinen ilaçlar pregnyl (kas içine yapılır) ve ovitrelle (ciltaltına yapılır) dir.
Yumurta Çatlaması (Yumurtlama) Nasıl Olur?
Kadın yumurtalığında bulunan yumurta sayısı sabittir, doğumdan sonra ilerleyen yıllarda artmaz. Bu sayı yumurtalık rezervi olarak bilinir ve yumurtalık rezervi kadının üreme kapasitesinin en önemli göstergesidir. Doğumdan ergenliğe kadar aynı sayıda olan yumurtalar, ergenlikten sonra her ay yumurtlama ile menopoza kadar sayı olarak azalır. Üreme çağındaki kadınlar, yumurtlama, yumurta çatlaması dediğimiz dönemde cinsel birleşme ile gebe kalabilirler. Yumurtlama sonrası yumurta hücresi 24 saat canlı kalır. Spermler ise kadın bedeninde 72 saat canlı kalırlar ama dölleme kapasiteleri 48 saattir.
Gebelik oluşması için yumurtalıklarda bulunan yumurtanın büyümesi, olgunlaşması ve follikül kesesinden çıkması gerekir. Tıbbi olarak ovulasyon olarak adlandırdığımız bu durum halk arasında yumurtlama, yumurta çatlaması olarak bilinir. Çatlayan yumurta, tüplerin ucunda ki saçaksı yapı ile yakalanır, tüplerde ilerler ve spermle döllenir (fertilizasyon) ve gebelik oluşur. Çatlama olmaz ise normal yollarla gebelik mümkün değildir.
Yumurta Çatlatma İğnesi Hangi Durumlarda Yapılır?
Çatlatma iğneleri yumurta çatlamasının gerçekleşmediği durumlarda, aşılama ve tüp bebek tedavisinde uygulanır. Aşılamada hazırlanan spermlerin rahim içine bırakılma zamanını ayarlamak için, tüp bebekte büyüyen follküllerin içinde ki yumurtaların olgunlaşması için uygulanır.
Yumurta Çatlatma İğnesi Ne Zaman Yapılır?
Çatlatma iğnesi yumurta hücresini içeren kesecikler belli bir boyuta geldiğinde (18-22 mm) yapılır.
Yumurta Çatlatma İğnesi Nasıl Uygulanır?
Çatlatma hormonu HCG içeren , ağızdan kullanılan ilaç yoktur. Hormon içeren iğneler kas içine yada cilt altına yapılır. Cilt altına yapılan iğneleri kişi kendisine, hemşire yada doktorundan öğrenerek kolun arka kısmına yada alt karın bölgesine uygular. Kas içine olan uygulamada iğne kalçadan sağlık profesyonelleri tarafından yapılmalıdır. Genellikle uygulama saati gece ve sabaha karşı olan saatlerdir. İğne yapıldıktan 36 saat sonrasında yumurta çatlaması varsayıldığından iğne saati genellikle gece saatlerine denk gelir. Kişinin kendi yada eşinin uygulaması pratiktir.
Yumurta Çatlatma İğnesi Yapıldıktan Sonra Ne Zaman Çatlama Olur?
Çatlatma iğnesi yapıldıktan sonra genellikle 36- 40 saat sonra yumurta çatlaması gerçekleşir. Aşılama tedavisinde iğne yapıldıktan 36 saat sonra hazırlanan spermler rahim içine aşılama yöntemi ile bırakılır. Yumurta hücresinin ve spermlerin saatlerce canlı kaldığı unutulmamalıdır. Tüp bebekte 36 saatten önce yumurta toplanırsa yumurtalar olgun olmayabilir yada 36 saatten geç toplanırsa yumurtlama kendiliğinden çatlayabilir ve kullanılamaz hale gelir. Gerekli ayarlamayı doktorunuz yapar.
Yumurta Çatlaması Belirtileri Nelerdir?
İster doğal ister iğne ile çatlama olduğunda yumurta kesecikten çıkar ve kesecikte ki bir miktar sıvı kasık bölgesinde ağrıya neden olabilir. Aynı şekilde memelerde hassasiyet, vücut ısısında artış, kokusuz berrak vajinal akıntı olabilir. Yumurta çatlama iğnesinden sonra, gebelik oluşmaz ise ve adet gecikmesine neden olabilecek ilaç kullanılmıyorsa 14 gün sonra adet kanaması olur. Yukarda ki belirtiler doğal yada iğne ile yumurtlaması olan çoğu kadınlarda olmaz. Yani kişi kendiliğinden yumurtladığını anlayamaz.
Yumurta Çatladığı Nasıl Anlaşılır?
Yukarıda ki belirtiler yumurtlamanın subjektif bulgularıdır. Objektif bulgu ise ultrasonografik olarak takip edilen yumurta içeren keseciğin boşaldığını ve kanda progesteron hormonunu yükseldiğini görmektir. Çatlatma iğnesi yapıldı ise yumurta çatladığını takip etmek gerekli değildir.
Yumurta Çatlatma İğnesinin Yan Etkileri Nelerdir?
Yumurtalıkların aşırı uyarıldığı aşılama ve tüp bebek sikluslarında çatlatma iğnesi sonrasında hormon düzeyinin gereğinden fazla artması ile OHSS (ovariyan hiperstimülasyon sendromu) denilen bir durum olabilir. OHSS yumurta çatlatma iğnesinden sonra yaklaşık 3-15 gün içinde görülebilir. Hafif ve orta düzeyde kasık ağrısı rahatlıkla tolere edilebilir. Ağır vakalarda kasık ve karın bölgesinde ağrı, nefes darlığı, bulantı, kusma gibi belirtiler olabilir, hastaneye yatış gerekebilir. Gebelik olursa belirtiler artarak devam edebilir. Bu durum doktorunuz tarafından öngörülebileceğinden yukarıda adı geçen çatlatma iğnelerinden farklı bir iğne ile yumurta çatlaması sağlanabilir, siklus iptal edilebilir, tüp bebekte embriyolar dondurularak transfer işlemi, kadında OHSS bulguları geçtikten sonra ki aylarda gerçekleştirilebilir.
Yumurta Çatlatma İğnesinden Sonra Gebelik Testi Ne Zaman Yapılmalıdır?
Çatlatma iğneleri HCG hormonu içerir. HCG hormonu gebelikte salgılanan bir hormon olduğu için iğneden hemen sonra test yapmak yanlış gebelik olduğuna dair sonuç verebilir. İğnenin kandaki seviyesinin düşmesini beklemek gereklidir. Doğal sikluslarda ve aşılamada döllenen yumurtanın zaten rahim içine tutunması 7-10 günlük süreçten sonra olur. Gebelik testi ancak döllenen yumurtanın, embriyonun rahme tutunduktan sonra salgılanan hormon sayesinde sağlıklı sonuç verir.
İdeal olan iğneden 12 gün ve sonrasında kanda gebelik testi yaptırmak yada adet kanamasını beklemektir.
Bazı siklüslarda kullanılan ilaçlar adet gecikmesi yapabildiğinden gebelik olmasa da adet gecikebilir. Ne zaman gebelik testi yaptıracağınız konusunda doktorunuz sizi bilgilendirir, sabırla o günü beklemenizi tavsiye ederim.
düzeyde olması tolere edilebildiği için olağan karşılanır. Bu sırada kişi istirahat etmeli, bol sıvı almalı, düzenli ve dengeli beslenmelidir. Ağrının varlığı, gebelik oluşumunu etkilemez ve bir süre sonra kendiliğinden geçer. Ancak çok nadir olarak da olsa OHSS’nin şiddetli olarak görülmesi risk oluşturabilir. Ağrının dayanılmayacak kadar fazla olması durumunda mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurmak gerekir.
Örneğin, son 2 ay içerisinde bir düşük yaşadıysanız, hâlâ bir önceki gebeliğin etkisi testi pozitif çıkarmış olabilir.
Ya da çocuk sahibi olmak için tedavi aldıysanız çatlatma iğnesi yapılmış olması bu testi pozitif çıkarabilir. Bu nedenle çatlatma iğnesinden en az 12 gün sonraki döneme kadar gebelik testi aldatıcı bir sonuç verebilir.
Bazı plasenta tümörleri de çok nadir görülse de gebelik olmadığı halde, gebelik testinin pozitif çıkmasına sebep olabilir.
Biyokimyasal gebelik denilen durumda, embriyo rahme tutunup hormon salgılamaya başladığı için gebelik testi pozitif çıkabilir ama birkaç gün sonra gebelik sağlıklı devam etmediği için sonlanabilir ve adet görülebilir. Bu nedenle, adet gecikmesi olmadan testi yapmamak gereksiz heyecan yapmamak adına daha uygundur.